Tahir Aydoğdu

Bildiğiniz gibi konçertolar bir çalgı için bestelenen üç bölümlü uzun süreli eserlerdir. İlk bölüm parlaktır, 2.bölüm biraz daha ağır olup 3. Bölüm kimi rondo kimi allegro şeklindedir ve hareketçe daha kıvrak bir finali vardır.

Çalan solistin virtüözlük değerini belirtecek şekilde yazılır.

Size düşünce ve birikimlerimi anlatacağım konçerto: Türk Beşleri’nin değerli sanatçısı, orkestra şefi Ferid Alnar’ın 1946-1951 yılları arasında Kanun ve yaylı sazlar beşlisi veya orkestrası için bestelediği “Kanun Konçertosu”dur.

Eser orijinal olarak kanun ve yaylı sazlar beşlisi (quintet) için bestelenmiştir.

Hatta bu ifadeyi merhum Nüvit Kodallı’nın ağzından Mersin’de bir konser için bulunduğum 2008 yılında Mersin Kültür Merkezi ‘nde duymuştum. Kendisini saygıyla ve rahmetle anıyorum.

1980’li yıllarda babamın bu kanun konçertosunu bana dinletip “Oğlum bak ! Böyle bir konçerto var, biz seslendiremedik, umarım sen gelecekte seslendirirsin” dediğini hiç unutmadım. Hep aklımda kaldı o güzel konçertonun nağmeleri.

1995-1996’da artık konçertonun peşine düşme zamanıydı ve pek çok sanatçı arkadaşım ve dostuma bu eserin notalarının peşinde olduğumu söyledim. Nitekim karşıma merhume Sevin Alnar’ın yakın arkadaşı Aylin Cumalı çıktı. Sevin Alnar Ferid Alnar’ın eşidir. Onlar da eseri bana çaldırmak için benimle bağlantı kurmak istiyorlarmış, adeta bir tevafuk yaşadık.

Eserin notaları elime geçtikten sonra ilk aşama tamamlandı ve konçerto hakkında bilgi edinmek, solist ve orkestra uyumunun nasıl olacağına dair orkestra konserlerine gitmeye ve bilgi toplamaya başladım.

Bu arada TRT Ankara Radyosu’nda kanun sanatçısı olarak çalıştığım için eserin kayıdına ulaşıp kaba dinlemelere başladım ve eseri ezberlemeye yönelik adımlar attım. Bu tür büyük formda eserleri ezberlemek için hangi yöntemler kullanacağıma dair C.S.O. ve Opera Bale Orkestrasından sanatçı arkadaşlarım hatta orkestra şefleri ile iletişime geçtim. Bana yardım edenlerden birisi de merhum Öner Tekin idi.Kendisi TRT Ankara Radyosu tonmaysteri ve Çok Sesli Koro sanatçısıydı. Notayı edindikten sonra kanun partisini incelemeye başladım ve Öner Tekin bana kanun partisini düzenleyip verdi, bu arada ben bu partiyi tekrar yazıp temize çektim, işte bu temize çekmeler sayesinde pek çok yeni nüans ve nota çeşidini de öğrendim.

Ankara Radyosu’nda çalışırken konçerto gibi bir formda eser çalmam mümkün değildi, çünkü bizim çalışma disiplinimizde ve repertuvarımızda böyle bir eser yoktu, hatta bana takılan arkadaşlar oldu; ne yapıcaksın konçerto çalıp, sen zaten iyi bir sanatçısın, neyi ispat edeceksin diyenler bile oldu ! Bu tür söylemler beni çok şaşırttı ama ben hedefimden asla vazgeçmedim.

Günümüzde genç müzisyenlere bakıyorum da konçertonun notasını bir ay öncesinden çalışıp çalmaya yeltenenler mi, yoksa ben bunu hemen çalarım diyenler mi,bu tür örnekleri çoğaltmak mümkün. Ama lafla peynir gemisi yürümez. Halep orada arşın burada diye bir atasözümüz vardır, ben bu tür düşüncede olan insanlara bu atasözlerini hatırlattım ve hep ileri baktım.

Hem evde hem de arabamda hatta tatil için bulunduğum yerlerde bile kanun konçertosunun kayıt ve notaları benimle birlikteydi, pasajları ayrı ayrı dinleyip çözümlemeye çalıştım. Eseri daha önce icra eden Sn. Prof.Rûhi Ayangil’in kayıdını defalarca dinledim. Ankara Radyosu’ndan aldığım Ferid Alnar’ın kayıdını da dinleyerek mukayese yaptım.

Bu arada öğrencilerime verdiğim tavsiyelerden birisi de eserini seslendirdiğiniz besteci hakkında da bilgi sahibi olmaktır, bu sebeple Alnar hakkında derin araştırmalar yaptım ve benim için en güzel olaylardan birisi de Aylin Cumalı aracılığıyla Sevin Alnar ile tanışıp kendilerinin evine gitmemdi.

Ferid Alnar’ın evine gittiğimde evlerindeki havayı teneffüs etmem, nota klasörlerine ulaşmam, Alnar’ın kanun ve piyanosunu görmem - ki piyano ve kanun daha sonra satıldı ve Etem Atınç sahiplendi, halbuki bu çalgıları TRT’nin alması için teklif götürmüştüm ama maalesef gerçekleşmedi.

Sevin Alnar ile birçok kez sohbet ettim ve kendisine Ferid Bey’in bu eseri nasıl bestelediğine dair sorular sordum ve pek çoğunu cevaplandırmıştı.

Bu arada keşke Almanca bilseydim ,çünkü Sevin Hanımın Türkçesi pek iyi değildi zor anlaşırdık, o zaman birlikte oturdukları İlhami Eriş Bey de bana yardımcı olmuştur. Bu arada youtube’da bulunan sanatçının dünyası adlı röportajın linkini paylaşmak istiyorum sizinle ,çünkü Alnar bu röportajda konçerto hakkında da bilgi vermiştir.

Artık hazırdım eseri çalışmaya ve ezberlemeye ! Bu hazırlık ve ezberler birkaç yıl sürdü, çünkü acelem yoktu, önemli olan eseri iyi çalışmak ve hazırlanmaktı. Binlerce kez süren dinlemeler, notayı gözden geçirmeler sonrasında eser yavaş yavaş ortaya çıktı. Müzisyenler arasında şöyle bir tâbir vardır; “eserin kabasını aldık, tozunu kaldırdık”. İlk iki bölüm tamamlanmıştı, işte tam o sırada CRR Senfoni orkestrasından aradılar ve hiç unutmuyorum 1997 yılının mayıs veya haziran aylarından birisiydi, 1998 ocak ve şubat aylarından birinde çalmamı istediler, ben de tamam dedim.

Rahat rahat çalışıyordum ki aradan bir ay geçtikten sonra bir telefon daha geldi CRR’den ve 1997 kasım ayında çalar mısınız dediler. Kısa bir aralıktan sonra kendilerine çalacağımı söyledim ve deli gibi çalışmaya başladım ve konser tarihinden bir ay önce eser hazırdı. Konçertoyu seslendirmem konusunda bana önemli destek ve yardımları olanlardan birisi de değerli orkestra şefi Rengim Gökmen idi, kendisine buradan da teşekkür ediyorum.

Kasım 1997’de Fahrettin Kerimov yönetimindeki CRR Senfoni Orkestrası ile eseri başarıyla seslendirdim. Hatta seyirciler arasında Rûhi Ayangil ve Cinuçen Tanrıkorur’da vardı. Cinuçen Hoca o zamanlar yazdığı Aksiyon dergisinde “bir konser dinledim” adlı yazıyı daha sonra paylaşmıştır. Her iki üstaddan da takdirler aldım.

Daha sonra 1968’de melodika çaldığım C.S.O. konser salonuna tam 30 sene sonra 1998’de solist olarak kanun konçertosunu Tadeutze Strugala şefliğinde seslendirdim.

O konseri de hiç unutamam...