Konuk Yazar

Yazımın asıl konusu telif hakkı meselesinde anonim türküleri derlerken kendini "kaynak kişi" gösterip türküyü kendi kişisel eseri gibi sahiplenenlerin haksız kazanımlarıdır. 

TRT'nin Türk halk müziği notalarındaki “kaynak kişi” sözü “ intihal”i(Sahipsiz-anonim eserlerin, hırsızlıkla sahiplenilmesi-akademik hırsızlık) anlatmaktadır.

Görülen odur ki  TRT’nin, THM arşivinde kayıtlı bulunan binlerce anonim eserden M. Sarısözen’in derleyip notaya aldıkları dışındakilerin tümü ,birer "beste"niteliği taşımaktadır.

Herhangi bir türkünün notası internetten indirilip bakıldığında , notaların sol üst köşesindeki "kaynak kişi’ ibaresinin karşısında “anonim” sözü yerine kişi adının yazılı olduğunu görülecektir.

Notada, kişinin kendisini “kaynak kişi” olarak göstermesi, onun anonim eserin bizzat besteleyeni (sahibi) olduğu anlamına gelmektedir.

Bunun yasalardaki karşılığı, İntihal (akademik hırsızlık) suçudur zira “kaynak kişi”nin karşılığına “anonim” yazılmalıdır. Çünkü eserin sahibi ya da sahipleri bilinmemektedir.

Notaların sol üst köşesindeki kaynak kişinin karşısına kişi adı yerine "türkünün aktaranı" ya da "taşıyanı" yazılmalıdır.

Konuya ilişkin sorunların yaşanmaması için TRTnin yapacağı tek şey derleme fişlerinde yazılı olan, tamamen aldatmaca ve göstermelik “kaynak kişi” sözünü çıkartıp yerine, eseri aktaran ya da taşıyan karşılığında “kimden alındığı” sözünün yazılması olacaktır.

DERLEME FİŞLERİ (Tutanak) : Anonim eserlerin belirlenmesinde,
derleyiciler tarafından kullanılması gerekli, hukuki açıdan önemli karine sayılan resmi belgeler olup şu bilgileri içermelidir.

ANONİM ESERİN :

Yöresi

Kimden alındığı

Aktaranı (kaynak kişi yerine)

Eserin adı

Metronomu

Derleyeni

Derleme yer ve tarihi

Notaya alanı

-----------------------(EK BİLGİ)----------------------------------
(SORU 1): Anonim eserlere ilişkin mali hakların dağılımında "derleyici hakkı” nasıl tayin edilmelidir?
CEVAP: Bunun için, M.K.696/3 hükmünden yararlanılabilir düşüncesindeyiz. Şöyle ki; adı geçen madde hükmü, ”Defineyi keşfeden, kıymetin yarısını alır” “derleyici” hisselerine de örnek olabileceği görüşündeyiz.

(SORU 2 ): Acaba anonim eserlere ilişkin telif ücretleri kimlere ödenmelidir?
CEVAP : Özgün ( kaynak ) eser üzerindeki haklar saklı kalmak kaydıyla, ilgili yörenin, Vakıf, Belediye ya da Kültür müdürlüklerine tahsis edilmesi yönündedir.