Uluslararası Kanun Şenliği... Feza Tansuğ

2012 yılında Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunları Derneği’nin koordinatörlüğünde Gazi Üniversitesi, İstanbul Teknik Üniversitesi ile Yıldırım Beyazıt Üniversitesinin ev sahipliğinde İstanbul ve Ankara’da ilki yapılan “Uluslararası Kanun Festivali ve Sempozyumu”nun ikincisi Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nin koordinatörlüğünde Yıldırım Beyazıt Üniversitesi ve Gazi Üniversitesi’nin ev sahipliğinde gerçekleşti. Şenlik ve simpozyuma ayrıca, Başbakanlık Tanıtma Fonu, Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Atatürk Kültür Merkezi Başkanlığı, Başkent Üniversitesi ve Orta Doğu Teknik Üniversitesi Mezunları Derneği de destek sağladı.

Şenliğin ilk günü, Simpozyum ve Şenliğin Genel Koordinatörü olan TRT Ankara Radyosu kanun sanatçısı Tahir Aydoğdu’nun ardından Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Rektör Yardımcısı ve Türk Musikisi Devlet Konservatuvarı Müdürü Prof. Dr. M. Fatih Uşan, Yıldırım Beyazıt Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Metin Doğan ve Kültür ve Turizm Bakanlığı Güzel Sanatlar Genel Müdürü Doç. Dr. Murat Salim Tokaç açılış konuşmaları yaptılar.

Ruhi Ayangil başkanlığında gerçekleşen “Tarihsel Süreç İçinde Kanun Çalgısı” konusundaki ilk oturumda Ayten Kaplan, Seher Tetik-Işık ile Feyzan Göher-Vural’ın organolojik sunumları yer aldı. Hakan Güngör (kanun), Demet Doğruöz (kanun) ve Seher Erkan’ın (viyolonsel) dinletilerinin ardından merhum Necati Yıldızdoğan anısına düzenlenen “Kanun Çalgısının Türk ve Dünya Müziklerindeki Yeri” konulu 2. oturuma Şehvar Beşiroğlu başkanlığında Ayhan Sarı, Halil Altınköprü ve Murat Burçin Derçin katıldılar.

Şenliğin 2. dinletisini Güldeniz Ekmen sundu. Halil Karaduman’ın anısına düzenlenen “Kanun Çalgısında İcracılık Açısından Geleneksel İcra ve Yeni Arayışlar Arasındaki Bağlantılar” konulu 3. oturuma Ayşegül Kostak-Toksoy başkanlığında İrşat Kazazoğlu, Güldeniz Ekmen, Göksel Baktagir ve Hakan Güngör katıldı. Ahmet Baran oturum esnasında konser provasına katıldığı için sunumunu Ayşegül Kostak-Toksoy okudu.

Celalettin Aksoy ile İbrahim Bakım’ın yeni tasarlanmış kanun tanıtımıyla ilgili 1. atölye çalışmasının ardından 3. dinletiyi Azerbaycan’dan Tarana Aliyeva ile İran’dan Marcan Mahraban sundu. “Festival Açılış Konseri” aynı akşam Yıldırım Beyazıt Üniversitesi’nde yer aldı. Kanun sanatçılarından Ayşegül Kostak-Toksoy, Aysu Sadiqova, Halil Altınköprü, Deniz Göktaş ve Ruhi Ayangil’in solo icralarla katıldığı dinleti, Atsuko Suetomi (koto) ile Göksel Baktagir’in (kanun) birlikte seslendirmelerine de yer verdi.

“II. Uluslararası Kanun Festivali ve Sempozyumu”nun 3 Ekim 2015 gerçekleşen “Kanun Metodları”nın ele alındığı 4. oturumuna Feza Tansuğ başkanlığında Ümit Mutlu, Tahir Aydoğdu, Pınar Somakçı ile Yılmaz Kahyaoğlu katıldı. Julien Jelaleddin’in anısına düzenlenen “Çeşitki Ülkelerde Kanun ve Benzeri Çalgılar” konulu 5. oturuma ise Hakan Cevher başkanlığında Atsuko Suetomi (Japonya), Marcan Mahraban (İran), Sofia Lampropoulou (Yunanistan) ile Salah Eddin Maraqa (Ürdün) katıldı.

Halil Altınköprü’nün hazırladığı “Türk Müziği Makamlarında Kanun ile Geçki Uygulamaları” konulu 2. atölye çalışmasının ardından Tunus’tan Jamel Abid ile Mehmet Çeliksu’nun dinletileri yer aldı. “Kanun Çalgısının Yapımı ve Yapımcıları” üzerine düzenlenen 6. oturum, Arif Demir’in başkanlığında Süleyman Erguner, Kenan Özten, Levent Güleç, İbrahim Avcı, Mustafa Sağlam, Faruk Kurşunel, Hakan Kurşunel, Ataç Sevil, Kaan Sevil ve Burçin Bayar’ın katılımıyla gerçekleşti. “Stüdyo Ortamında Kanun Kayıt Teknikleri ve Orkestra İçinde Yerleşimi”nin tartışıldığı 7. oturuma ise Cenk Güray başkanlığında Mehmet Can Özer, Sinan Sungar, Mutlu Hiçyılmaz ve Buğra Sahil katıldı.

“Bestecilik Açısından Kanun Çalgısı”na ayrılan 8. oturum, Türev Berki başkanlığında Ruhi Ayangil, Turgay Erdener ile Hakan Güngör’ün katılımıyla gerçekleşti. “Kanun Eğitimi ve Öğretimi” ise paralel oturumun konusuydu. Bu oturuma Gülçin Yahya-Kaçar başkanlığında Tahir Aydoğdu, Göksel Baktagir, Serkan Günalçin ile Suat Toydemir katıldı. Koto ve santurun seslendirildiği 6. dinletide ise Atsuko Suetomi ile Sedat Anar yer aldı.

Şenliğin 2. günü “Müzik Engel Tanımaz” konulu 7. dinletiyi, Nasuhi Can Özaydın, Berk Burak Boyar ile Onur Ulualp gibi engel tanımayan sanatçılar verdi. “İOS ve Android İşletim Sistemleri İçin Gerçekleştirilen Kanun Uygulamasının Tanıtımı”na ayrılan 3. atölye çalışmasına Ahmet Semiz, Metehan Semiz, Emine Atalay ile Tahir Aydoğdu katıldı. 8. dinleti ise Emre Erdoğan, Hakan Emre Ziyagil ve Bahadır Şener tarafından gerçekleştirildi.

Pek çok atölye, dinleti ve oturumun yer aldığı şenliğin en önemli etkinliği ise Gazi Üniversitesi’nin Gazi Konser Salonu’nda gerçekleşti. Dinletinin ilk bölümünde şenlik için sipariş verilen eserler seslendirildi. Bu eserler, Turgay Erdener’in 8 keman, 4 viyola, 3 çello ve 2 kontrbas için yazdığı Kanun Konçertosu ve Murat Akçay’ın kanun ve yaylı sazlar için yazdığı 1. Kanun Konçertosuydu. Ertuğ Korkmaz yönetimindeki Orkestra Akademik Başkent’in eşlik ettiği konçertoların ilkini Ahmet Baran, ikincisini ise Tahir Aydoğdu seslendirdi. İkinci bölümde ise Ürdün’den Salah Eddin Maraqa, Yunanistan’dan Sofia Lampropoulou ve Türkiye’den Serkan Günalçin, Turgut Özüfler, Tuncay Kardaş, Pınar Somakçı, Volkan Gidiş ve Nuray Dönmez Devecioğlu’nun solo performansları yer aldı.

Şenliğin son günü, Sait Durgun’un “Kanun’da Perdeler ve Mandal Sistemi” üzerine 4. atölye çalışması ile başladı. “Cemil Bey'in Tanbur İcraları Üzerinden Türk Müzik Sistemleri Üzerine ve Çalgıların Akortlanması Hususuna Yeniden Bir Bakış” ise Reha Sağbaş’ın sunduğu 5. atölye çalışmasıydı. Sait Durgun’un çalışması bütünüyle kuramsal iken Reha Sağbaş’ın çalışması edime yönelikti.

Aynı gün Mohamed Saadaoui ile Göksel Baktagir şenliğin 9. dinletisinde buluştular. 6. atölye çalışmasında İbrahim Avcı (elektro kanun), ardından yer alan dinletide ise Onur Cicin, Mustafa Olgan ve Hakan Kılınçarslan kanun çaldı.

“Kanun Çalgısında Notasyon Teknikleri, Yeni Eserler ve Yönelişler” hakkındaki 10. oturuma Onur Türkmen ile Oğuz Karakaya katıldı. Kanunun çağdaş musikide kullanımları bağlamında yapılan değerlendirmelere yer veren bu oturumun başkanlığını Ertuğrul Bayraktarkatal yaptı.

“Süryani Müziğinde Kanun Kullanımı” konusundaki 7. atölye çalışması Müslüm Yıldırım tarafından yürütüldü. 8. atölye çalışmasında “Çok Telli Anadolu Çalgıları ile Tasarım Denemeleri Üzerine Düşünmek: Yatağan Saz Tanıtımı”nı Ersan Koç yaptı. “Makedonya’da Kanun” üzerine 9. atölye çalışmasını Timko Chichakovski sundu.

Şenliğin 10. dinletisini Eren Tekin, Emirhan Ahmet Kaçar gibi “küçük yetenekler”, ile Emin Bayram, Sinan Yeşilyurt, Oğuzhan Uzun ve Oğuzhan Akkuş gibi “genç yetenekler” verdi. “Kanun’da Taksim ve Doğaçlama: Halk Müziğinde Kanun Kullanımı” konusundaki 10. atölye çalışması ve 11. dinletiyi Turgay Coşkun yönetti. “11. atölye olarak yer alan “14. Yüzyılda Kullanılan Kanun Sazı Hakkında Bilgi ve Eski İcrayla İlgili Kanun ve Çeng Dinletisi”ni Fikret Karakaya (çeng) ile Serap Çağlayan (kanun) sundu.

Jülien Jelaleddin, Necati Yıldızdoğan ve Halil Karaduman’ın anısına gösterilen belgesellerin ardından Halil Karaduman’ın anısına düzenlenen dinletiyi Halil Altınköprü (kanun) ile Zeynep Yılmaz (solist) sundu. Gültekin Aydoğdu ile Erol Deran’a onur ödüllerinin verilmesinden sonra katılımcılara plaket verildi. Ayrıca, maddi durumu kötü olan bir gence de kanun hediye edildi.

Şenliğin kapanış konuşmalarını Arif Demir ile Gülçin Yahya-Kaçar yaptı. “Kapanış Konseri”nde ise “Makamlardan bir Demet” sunan Erol Deran, Mehmet Çeliksu (kanun), Buğra Sahil (kanun), Mehmet Aydoğdu (ud), Tolga Saraçoğlu (ney), Göksel Baktagir (kanun), Tuncay Tuncay (kanun), Hakan Kılınçarslan (kanun), Eleanna Pitsikaki (kanun), Tahir Aydoğdu (kanun), Alper Akdeniz (ud), Şehvar Beşiroğlu (kanun) ve Gülçin Yahya-Kaçar (ud) yer aldı. Şenlik, 16 kanun sanatçısının birlikte seslendirdiği “Kürdili Hicazkar Longa” ile sona erdi.

Kanun ustalarının buluştuğu şenlik ve simpozyumda Tahir Aydoğdu ve Cenk Güray’ın büyük katkısı gözden kaçmadı. Başta Tahir Aydoğdu gelmek üzere Organizasyon Komitesi, kanun için yeni eserlerin bestelenmesini teşvik etmekle kalmayıp eserlerin seslendirilmesi de sağlamış oldu. Kanun için yazılan beş yeni eser daha kanun musikisi dağarına kazandırıldı. Şenlikte yer alan çeşitli etkinliklerde kanunun yanı sıra koto, santur ve çeng gibi kanunsu çalgılar da dinletildi.

Üç gün boyunca büyük ilgi gören şenlik ve simpozyum programı yalnızca Azerbaycan, İran, Tunus, Ürdün ve Yunanistan gibi yakın ülkelerden değil, Japonya’ya kadar uzanan farklı coğrafyalardan akademisyenlerin ve icracıların katılımıyla gerçekleşti. Ayrıca, Azerbaycan ve Ermenistan’da kanun eğitiminin bugün geldiği nokta ve bu ülkelerdeki sanatçıların ustalığı, şenlik boyunca izleyenlerin dikkatinden kaçmadı.

Geçtiğimiz günlerde ikincisi düzenlenen Uluslararası Kanun Şenliği gibi Türk musikisinin canlanışına katkıda bulunacak diğer çalgılar hakkında da konferans, şenlik ve simpozyumların ileride düzenlenmesi yerinde olacaktır.