Ayhan Sarı

Ne çokturlar. Musiki kelimesinin yazılışında şapkanın hangi sesli harf üzerine geleceği konusunda yıllardır bir karar verememişlerdir. Sürekli birbirleriyle tartışırlar. Yok şapka şurda, yok burada diye… Ne yazık ki çoğu da musiki kelimesinin Yunanca olduğunu bilmezler. Konu bilgi eksikliğinden kaynaklanan cesur fikir beyan örneklerimizden biridir. ALFABEye, ABECEye, buradaki harf ihtiyacına DEĞİL DE, şapkaya önem verirler. “Şapkacılar” ın dil köken bilincine ulaşmalarını bekliyoruz yıllardır… Yunanca kökenli kelime karşılığı olarak musiki (musikhe tekne) Orta Asya Türkçesinde “kök, küy, küğ”, Çekoslavakya’da “hudba”, Macarca’da ise “zene” oralarda halen kullanılmaktadır. Ya mitolojik mus kelimesine Yunanlıların –ike –iki, –ika, -iko takıları?.. Tıpkı turkiko, zeybekiko, kanunaki, caciki vb kelimelerinde olduğu gibi… Sonuçta oldu mu mus-iki...  Hem Kökeni Arapça olmayan bir kelime neden Arapça yazmaya ve okunmaya zorlanır

 Birçok ülkenin günlük konuşma dilinde kullanılan musiki-musika-muzika-müzik, music, musica kelimelerinin kökeni çoğu zaman merak konusu olmamıştır.

Bizim GTSM’cilerin çoğu ise musiki kelimesi kökenini Arapça olarak bilirler. Ve bildikleri musiki kelimesi içindeki şapkalarla yıllardır -çizgi film Tom&Jery’de kedi Thomas’ın fare Jery ile oynadığı gibi- oynar dururlar. (Bkz: Aşağıda musiki yazan kapaklar)

Yok şapka –u harfinde, yok birinci, yok ikinci –ı harfinde diye…

Biz bunlara “şapkacılar” diyoruz…

Alfabecilere –abececiler- demek isterdik. Neden?

Çünkü burada asıl sorunun şapka değil, Türkçe "alfa-be" veya "a-be-ce" içeriğindeki harf eksikliği olduğunu düşünüyoruz. -ke mi, -ka mı, -kı mı, -ki mi, -kh(x) mı, -a mı, üstü iki noktalı -a, -ı mı, ters -e mi, -s mi, -ts mı vs vs…

Şapkanın iki işlevi görünüyor. Hem inceltme hem de uzatma. Oysa birinci şapkada uzatma işlevi görürken son -i harfında hem uzatılacak, hem inceltilecek mi, yoksa yalnızca inceltilecek veya yalnızca uzatılacak mi? Bu durumda sadece inceltme için ayrı, uzatma için olmak üzere iki ayrı biçimli şapkaya-simgeye ihtiyaç olması gibi bir durum ortaya çıkıyor. İster gülün, ister daha da ciddileşin. Ama durum bu maalesef.

* * *

Musiki kelimesi, Yunan Alfabesinde mousa harfleriyle yazılan ve peri anlamındaki mus-musa kelimesinin sonuna eklenen:
-Yunan dilinde kelime son eklerinde olduğu gibi –ike, –ika, -iki takısı ile oluşturulmuştur. (Helence) Elenika, Türkçe (Turkika), Zeybek(zeybekiko) İtalika (İtalyanca) örneklerinde olduğu gibi…

Bu Mus’lar Apollon’un 9 adet kızıdırlar ve her kim bunların sesini, müziğini duyarsa kendinden geçer, bambaşka bir aleme göçederler. Onların sesleri sihirlidir.

Bu nedenle mus’a eklenen –ike takısı, peri kelimesine “perilerin konuştuğu dil” anlamını verir (ta musiké – musikhe tekne).

Musiki kelimesi anlamının daha sonraları İslâmi terimle “meleklerin dili” karşılığı olarak kullanıldığı da bilinir. (Elest Bezmi’nin Avazesi)

Çünkü müzik insanoğlunun en eski sanatıdır.

Ve…

Müzik kelimesi -kimi Arapça kelime yapısı yoksunlarının yaptığı gibi yazılışındaki şapkalarla değil- insan üzerinde yarattığı etkilerle hayatımızda yeni duygusal ufukları aralar.

Her müzikal aralık yeni bir sayfanın başlangıcıdır.

. . .

Goy-goycular, gıy-gıycılar ve de vıy-vıycılar…

Bakar mısınız?

Bir de şapkacılar!.. (**)

Kelime zaten Arapça değil. Diğer milletler de kendilerine göre okumuş ve yazmış. Kökeni Arapça olmayan bir kelime neden, hangi düşünce tarzından Arapça okumaya, yazmaya zorlanıyor?..

Bunlarla, bu gelişme çağımızda:

Kim uğraşmak ister ki?..
________________________________________
(*) Küğ kelimesi 1960’lı yıllarda Türkiye’nin ilk müzikbilim akademisyeni merhum Prof. Dr. Gültekin Oransay tarafından müzik yerine kullanılmak üzere Orta Asya Türk kültürlerinden alınmıştır. O zamanlar büyük tepkiler gösteren birtakım musiki insanları kelimenin  bugün oralarda müzik ile övmek anlamına “küy”, “küylemek=müzikle övmek”, Uygurlarda ise “küğ” şeklinde kullanıldığını görüp "sus-pus" olmaktadırlar. 1976 yılında Ege Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi’nde öğrenime başlıyan ilk müzikbilimleri bölümünde; 1983’e yani Gültekin Oransay’ın ayrılışına değin porte/dizek, bemol/yon, sibemol/yongi, diyez/dik, sol anahtarı/so açkısı, şan/ır, şancı/ırlağan vb gibi birçok yeni nesil Türkçe müzik teriminin yanında küğ de aktif olarak kullanılmış, yazılı kaynaklarla müzik tarihimize geçmiştir. Bugün Azerbaycan dahil Orta Asya’daki birçok Türki dilde yukarıda kelimelerin kullanıldığına tanık olunduğunu görmek, bilim açısından “öngörü” kelimesinin derin anlamının ne olduğu konusunda önemli mesajlar vermektedir.

(**) Aynı şapkacılar Arapça kelimeleri Türkçe yazılarda yazarken el, al, ül, üt, üs, üş vs.'nin nasıl yazılacağı konusunda yıllardır bocalayıp dururlar.  Kimisi apostrop ile ayırırken kimisi de hiç ayırmaz. Oysa Arapça kelimenin manasını bildikten sonra bir -tire bize yeter de artar bile...