Bugün - Tuesday, March 19, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Ayhan Sarı

Ayhan Sarı - Musiki kelimesinin şapkacıları...

Musiki kelimesinin şapkacıları...
Yazı Tarihi: Sunday, March 1, 2015

Ne çokturlar. Musiki kelimesinin yazılışında şapkanın hangi sesli harf üzerine geleceği konusunda yıllardır bir karar verememişlerdir. Sürekli birbirleriyle tartışırlar. Yok şapka şurda, yok burada diye… Ne yazık ki çoğu da musiki kelimesinin Yunanca olduğunu bilmezler. Konu bilgi eksikliğinden kaynaklanan cesur fikir beyan örneklerimizden biridir. ALFABEye, ABECEye, buradaki harf ihtiyacına DEĞİL DE, şapkaya önem verirler. “Şapkacılar” ın dil köken bilincine ulaşmalarını bekliyoruz yıllardır… Yunanca kökenli kelime karşılığı olarak musiki (musikhe tekne) Orta Asya Türkçesinde “kök, küy, küğ”, Çekoslavakya’da “hudba”, Macarca’da ise “zene” oralarda halen kullanılmaktadır. Ya mitolojik mus kelimesine Yunanlıların –ike –iki, –ika, -iko takıları?.. Tıpkı turkiko, zeybekiko, kanunaki, caciki vb kelimelerinde olduğu gibi… Sonuçta oldu mu mus-iki...  Hem Kökeni Arapça olmayan bir kelime neden Arapça yazmaya ve okunmaya zorlanır

 Birçok ülkenin günlük konuşma dilinde kullanılan musiki-musika-muzika-müzik, music, musica kelimelerinin kökeni çoğu zaman merak konusu olmamıştır.

Bizim GTSM’cilerin çoğu ise musiki kelimesi kökenini Arapça olarak bilirler. Ve bildikleri musiki kelimesi içindeki şapkalarla yıllardır -çizgi film Tom&Jery’de kedi Thomas’ın fare Jery ile oynadığı gibi- oynar dururlar. (Bkz: Aşağıda musiki yazan kapaklar)

Yok şapka –u harfinde, yok birinci, yok ikinci –ı harfinde diye…

Biz bunlara “şapkacılar” diyoruz…

Alfabecilere –abececiler- demek isterdik. Neden?

Çünkü burada asıl sorunun şapka değil, Türkçe "alfa-be" veya "a-be-ce" içeriğindeki harf eksikliği olduğunu düşünüyoruz. -ke mi, -ka mı, -kı mı, -ki mi, -kh(x) mı, -a mı, üstü iki noktalı -a, -ı mı, ters -e mi, -s mi, -ts mı vs vs…

Şapkanın iki işlevi görünüyor. Hem inceltme hem de uzatma. Oysa birinci şapkada uzatma işlevi görürken son -i harfında hem uzatılacak, hem inceltilecek mi, yoksa yalnızca inceltilecek veya yalnızca uzatılacak mi? Bu durumda sadece inceltme için ayrı, uzatma için olmak üzere iki ayrı biçimli şapkaya-simgeye ihtiyaç olması gibi bir durum ortaya çıkıyor. İster gülün, ister daha da ciddileşin. Ama durum bu maalesef.

* * *

Musiki kelimesi, Yunan Alfabesinde mousa harfleriyle yazılan ve peri anlamındaki mus-musa kelimesinin sonuna eklenen:
-Yunan dilinde kelime son eklerinde olduğu gibi –ike, –ika, -iki takısı ile oluşturulmuştur. (Helence) Elenika, Türkçe (Turkika), Zeybek(zeybekiko) İtalika (İtalyanca) örneklerinde olduğu gibi…

Bu Mus’lar Apollon’un 9 adet kızıdırlar ve her kim bunların sesini, müziğini duyarsa kendinden geçer, bambaşka bir aleme göçederler. Onların sesleri sihirlidir.

Bu nedenle mus’a eklenen –ike takısı, peri kelimesine “perilerin konuştuğu dil” anlamını verir (ta musiké – musikhe tekne).

Musiki kelimesi anlamının daha sonraları İslâmi terimle “meleklerin dili” karşılığı olarak kullanıldığı da bilinir. (Elest Bezmi’nin Avazesi)

Çünkü müzik insanoğlunun en eski sanatıdır.

Ve…

Müzik kelimesi -kimi Arapça kelime yapısı yoksunlarının yaptığı gibi yazılışındaki şapkalarla değil- insan üzerinde yarattığı etkilerle hayatımızda yeni duygusal ufukları aralar.

Her müzikal aralık yeni bir sayfanın başlangıcıdır.

. . .

Goy-goycular, gıy-gıycılar ve de vıy-vıycılar…

Bakar mısınız?

Bir de şapkacılar!.. (**)

Kelime zaten Arapça değil. Diğer milletler de kendilerine göre okumuş ve yazmış. Kökeni Arapça olmayan bir kelime neden, hangi düşünce tarzından Arapça okumaya, yazmaya zorlanıyor?..

Bunlarla, bu gelişme çağımızda:

Kim uğraşmak ister ki?..
________________________________________
(*) Küğ kelimesi 1960’lı yıllarda Türkiye’nin ilk müzikbilim akademisyeni merhum Prof. Dr. Gültekin Oransay tarafından müzik yerine kullanılmak üzere Orta Asya Türk kültürlerinden alınmıştır. O zamanlar büyük tepkiler gösteren birtakım musiki insanları kelimenin  bugün oralarda müzik ile övmek anlamına “küy”, “küylemek=müzikle övmek”, Uygurlarda ise “küğ” şeklinde kullanıldığını görüp "sus-pus" olmaktadırlar. 1976 yılında Ege Üniversitesi Güzel sanatlar Fakültesi’nde öğrenime başlıyan ilk müzikbilimleri bölümünde; 1983’e yani Gültekin Oransay’ın ayrılışına değin porte/dizek, bemol/yon, sibemol/yongi, diyez/dik, sol anahtarı/so açkısı, şan/ır, şancı/ırlağan vb gibi birçok yeni nesil Türkçe müzik teriminin yanında küğ de aktif olarak kullanılmış, yazılı kaynaklarla müzik tarihimize geçmiştir. Bugün Azerbaycan dahil Orta Asya’daki birçok Türki dilde yukarıda kelimelerin kullanıldığına tanık olunduğunu görmek, bilim açısından “öngörü” kelimesinin derin anlamının ne olduğu konusunda önemli mesajlar vermektedir.

(**) Aynı şapkacılar Arapça kelimeleri Türkçe yazılarda yazarken el, al, ül, üt, üs, üş vs.'nin nasıl yazılacağı konusunda yıllardır bocalayıp dururlar.  Kimisi apostrop ile ayırırken kimisi de hiç ayırmaz. Oysa Arapça kelimenin manasını bildikten sonra bir -tire bize yeter de artar bile...

 

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Orkestra müziğin fabrikasıdır...
İşlevsel Müzikoloji - Functional Musicology…
Kemençe Kuartet ve Türk Müziği Orkestrasına giden yola bugünden bir bakış…
Arabesk müzik geri (mi) dönüyor?..
Gültekin Oransay'ın ardından 30 yıl…
“Mızıka“ kelimesi ile “mızıkçılık“ arasındaki ilişki…
Nüfuzun sanat üzerine etkisi…
Müzikte batılılaşma travması “tedavi“ edilebildi mi?..
Türkiye'de Türk Müziği Orkestrası'nı yönetecek şef var mı?..
Topluluktan orkestraya...
Geleneksel Türk müziği tarihine ışık tutacak bu yazı ne zaman yazılmış?..
Para karşılığı akademik yayınlar skandalı…
III. Kuzey Kıbrıs Korolar Festivali’nin ardından...
Müziğin bilimini biraz fazla mı abarttık ne?..
Transistörlü radyodan internet radyosuna ve sonrası…
Müzikolojinin temeli “1. derece kaynak“ bilgileridir…
Tanbur çalgısını unutturanlar…
Toplumsal sorunlarımızı halletmeden temel müzikal sorunlarımızı çözemeyiz…
Türkiye’de Batı müziği olmasaydı, GTM kurumları olmazdı…
Müzik Üniversitesi’nden 2. Güzel Sanatlar Üniversitesi’ne…
Çanakkale Korolar Festivali'nin ardından…
7’sinden 70’ine Türk müziği bütünlüğünde saplantılar/bölünmeler...
El yordamı müzikologları…
“Frankfurt Musikmesse - 2017“ izlenimleri…
Hobi koroları...
Çanakkale'de ateşe kalkmak…
Korolar Festivali'nde ilk kez Geleneksel Türk Müziği Koroları da sahne alacak…
Türkiye'de çalgı yapımcılığı mesleği üzerine...
Türkiye Koro Festivalleri tarihinde bir ilk: Çanakkale Korolar Festivali'ne GTM koroları da katılıyor…
“Geleneksel Müzik Konservatuarı“ üzerine yazmıştık…
Musiki Dergisi akademik teşvik kriterlerini karşılamamaktadır…
Düşen uçaktaki Kızılordu Korosu ve Koro Söyleme üzerine…
Plaklar, 20. yy. müziğinin tanıkları…
Osmanlı Muzika-yı Humayun ve Pakistan Cumhurbaşkanlığı Orkestrası…
Türk Musikisi Federasyonu'nun İstanbul'da toplanması üzerine...
GTM'de melek üçgeni…
Devlet Korosu Şefinin Yaşamsal Anatomisi…
Sanatta ücret iadesi…
Koro müziği yükselen değer...
Bravo Sayın Başkan…
Biri okunmuyor, birine yazı gelmiyor...
Devlet Kültür Paketi 2016 ve 2007 tarihli yazımız: “Her ilimize değil, her ilçemize yarı profesyonel koro“…
Geleneksel Türk müziğinde “Açı“ …
Orhan Gencebay ile TMDK'da söyleştik…
Müzik varsa müzik eleştirmeni de vardır...
Doğudan müzik ithaline beş kala...
Ayrıştırmak lazım…
Emek Sineması restorasyonu tamamlandı…
GTM amatör koroları faydalı mı, zararlı mı?..
Fotoğraftan “Ortak Kültürel Coğrafya Orkestrası“na…
Beş maddenin çağrıştırdıkları…
Müzikte ilk ve orta öğretim…
Öykünmeden intihale...
İyi ki Devlet Koroları var...
II. Kanun Sempozyumu ve Festivali ardından...
Divan Orkestrası...
Sokaktaki sevgisizlik...
Misafir sanatçılar için Muhalefet'ten kanun teklifi...
Panayot Abacı belgelediği dönemi kapattı…
Türk keman virtüözü Muhammed Yıldırır’ın Guinnes rekoru…
Müzik ile tedaviden heavy metalcilerin aklanmasına...
“Şarkı / Beste Yarışmaları“ sonuçlarının toplum yansımaları…
Bitlisli elektro gitar yapımcısından, İzmirli metal profil saplı bağlama yapımcısına...
Ali Rifat Çağatay, Şark Musiki Cemiyeti, Süreyya Paşa...
Seçim 2015'de partilerin müziğe yaklaşımı...
Geleneksel Türk müziğinde repertuar dersi nasıl olmalı?..
Yegane dostları okumayanlardır...
Şeyh El Ud, Suudi Arabistan’da…
Türk pop müziğini arabeskten sıyıran besteci: Kayahan...
Eski gazinolara özlemin konseri...
Geleneksel Türk müziği çalgılarınca oluşturulmuş çoksesli oda müziği kümeleri ve uluslararası sergileme bilinci...
Her ile değil, her ilçeye yarıprofesyonel korolar...
Musiki kelimesinin şapkacıları...
Müzik uğraşanlarını değerlendirme boyutu...
Ben pişirdim, sen ye!..
Kültürün ekonomiye katkısı…
“La” nasıl oldu “Neva” ?..
Müzik ağaçlarından filizlere çabalar…
Geleneksel Türk müziğinde 'Pruning' strategy ...
Devlet Korosu Şefinin Yaşamsal Anatomisi...
Nerde o “Hayal Gibi Ezgiler“...
Sempozyum dönüşü...
Eurovision'dan Turkvision'a değişen nedir?..
Bağlama satılan ilk TV reklamı...
Notayı konuşturamayanlar...
Cumhuriyet müzik tarihimizdeki dargınlıklardan güncel kesit...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
Toplum kendi içinde bireyin başarmasını engelleyen bir sistem geliştirmiş olsa da; toplumun geleceği bireyin başarmasına bağlıdır…
(Ayhan Sarı)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.31ms