Bugün - Friday, March 29, 2024
Foto Galeri
Video Galeri
Firma Rehberi
Künye
Reklamlar
Üye İşlem
 Bize Ulasin
www.musikidergisi.com Logo
-
İstanbul 27°°C
Yazar Detayları

Recep Uslu

Recep Uslu - Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…

Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Yazı Tarihi: Friday, September 14, 2018

LAZKİYE, bu günlerin manşet haberi oldu. Lazkiye Suriye’de bir şehir. Niçin manşet oldu? Birkaç gün önce MİT tarafından Suriye-Lazkiye’de bir terörist elebaşı yakalandı, Türkiye için uluslararası önemli bir başarı, tebrikler.

Lazkiye’nin Dünya müzikolojisi veya Türk müzikolojisi ile ilgisi ne? Yerel müziği dışında tarih açısından bu soru.

Hemen belirtelim, Lazkiye bizim tarihimizde Türklerin yerleşim yerlerinden biri olmasının yanısıra Mevlevihanesi ile ilgili. Lazkiye Mevlevihanesi’nin açılması da Halep Mevlevihanesinin açılması da Divane Mehmet Çelebi (ö. 1544) tarafından gerçekleştirildiği kabul edilir. Zamanın müzisyenlerinin yetişmesinde, müzik kültürünün yaygınlaşmasında konservatuarlar gibi hizmet veren yerlerden biri idi Lazkiye Mevlevihanesi. Lazkiye’de Kozluk ve Vakıf köylerinin gelirleri bu mevlevihaneye vakf edilmiş XVI. Yüzyılda. İslam Ansiklopedisinde yazdığına göre.

Lazkiye,  bir de Mehmet Ladiki açısından önemli. Bazı araştırmacılarca Mehmed Ladiki’nin nisbesinin şimdik Samsun-Ladik’ten mi, yoksa Suriye Ladiki’den mi geldiği karıştırılmıştır. Arapça eserlerinden dolayı bazı Arapça ansiklopedilerde Arap müzik teorisyeni olarak anılır. Batılı yazarlarda da bu yaklaşım görülebilir.

Bilindiği üzere Mehmet Ladiki, XV. Yüzyılın önemli müzik teorisyenlerinden biridir. D’Erlanger’in ilgilendiği biri müzik teorisyeni. Yalçın Tura’nın konuya dikkat çekmesiyle hayatını yazmaya karar verdiğimde çok az bilgi vardı. Bilinenler şundan ibaretti: Mehmet Ladiki, Arap müzik teorisyeni, Lazkiye’li, XV. Yüzyılda yaşamıştır. Müzik teorisiyle ilgili iki Arapça kitabı vardır: Zeynül-elhan ve Kitabül-Fethiyye.

Araştırmaya bu bilgilerle başladım. Zeynül-elhan’ın Türkçesi olduğu da biliniyordu. Tercüme edenin adı veya kim olduğu bilinmiyordu ama eserde “dostlarımın isteği üzere bu eseri tercüme ettim” yazıyordu. Ama bu eseri bir başkası Türkçe’ye tercüme etmiş olabilirdi. Adına rastlarım belki diye onlarca Süleymaniye Kütüphanesi yazmalar fişlerini taradım. Sonunda yeni bir bilgi buldum. Zübdetül-Beyan fi ilmil-mantık (: Mantık biliminde özet açıklama) adlı yazma ilk Türkçe kitabına rastladım. Yazar Mehmet Ladiki, Türkçede mantıkla ilgili bir eser olmadığını açıkça adını vererek bu eseri kaleme aldığını belirtiyordu. İÜ Arap-Fars öğretim elemanı rahmetli Prof. Nihat Çetin hocamla durum değerlendirmesi yaparken, bana bu kişinin kesinlikle Türk olduğunu, Arap olsaydı Türkçe kitap yazmazdı dediğini hatırlıyorum. Yılların birikimini benimle bir çırpıda paylaşmıştı. O sırada uğradığım M. Bardakçı evinde bana onun 1510’larda yazılmış eserinin bir nüshasını gösterdi. Böylece Mehmet Ladiki hakkında ilk makalemi yazdım, E.Ruhi Üngör bu makalemi yayınladı (1999, Musiki Mecmuası).

Yeni bulgular ışığında neler yazdım. Öncelikle Lazkiye, kelimesinin Arapça nispet eki aldığında “Lazkiyevi” olacağını belirteyim, bu nedenle Mehmet Ladiki, iddia edildiği gibi Lazkiyeli olamaz. Yazmalarda yazarın nisbesi “Laziki” yazıyor. Kelimenin yazımında D-Z telaffuz değişikliği olağandır. Böylece Ladik’ten olduğu, 1455 yıllarında doğduğu söylenebilir. II. Beyazıd’ın o zamanlar Amasya sancağında şehzade bulunması, ailesinin teşviki ve okuma arzusu ile Mehmet Ladiki, 13 yaşlarında İstanbul medreselerine gelip yüksek eğitimine devam ediyor. Fatih zamanında 1452’de Bursa’ya gelip, Mecelle fi-ilmil musiki (: müzik ilminde esas kitap) adlı eseri yazan ve İstanbul fethinden sonra Fatih’in kurduğu Sahn medreselerinde ölümünden bir yıl öncesine kadar hoca olan Fethullah Şirvani’nin (ö. 1475, Şirvan) İstanbulda öğrencisi oluyor, muhtemelen 1465-70 arası. Sonrasında II. Bayezid padişah oluyor ve İstanbula geliyor (1481). Bu sıralarda yirmi beş yaşlarında olduğu varsayılan Mehmet Ladiki, padişahın etrafında yer alan müderrislerden biri. Medresede hocasının yerine müderrisliğe geçişini sağlayan mantıkla ilgili ilk eseri Türkçe yazdıktan sonra, Arapça bilmediği dedikodusu çıkarılıyor. Bunun üzerine II. Bayezid’in müzikle ilgisini fark ettiğinden Zeynül-elhan (: müziğin süsü) adlı Arapça müzik teorisini yazdı (1482). Sonra dostlarının isteği üzere Türkçesini (1483), bir yıl sonra da Balkan fetihlerine katılan II. Bayezid için dönüşünde, 1484 tarihli Risaletül-Fethiyye fi ilmil musiki (: müzik ilminde fetih risalesi) adını verdiği Arapça eserini yazdı. Eserinin istinsah edilen ikinci 1510 tarihli nüshasından dolayı bu tarihten sonra öldüğü kabul ediliyor. Aslında ölüm tarihi net bilinmiyor. II. Bayezid ve Yavuz zamanında müderrislik yapmış olmalı. Bir diğer problem de babasının adı Abdülmecid mi Abdülhamid mi olduğu idi, Abdülhamid’tir.

İslam Ansiklopedisinde Mehmet Ladiki’nin eserlerinde zamanın müzik teorisyenlerini “cedid” yani yenilikçiler ve “kadim” yani eski teorisyenler olarak ikiye ayırdığı yazılmamıştır. Oysa bu tespit Türk müzikolojisi için çok önemlidir. 1483’te saraydaki müzisyenlerin iki gurup halinde görüş farklılığından dolayı kavgasını yansıtmaktadır.

Maalesef pek çok yerde “Çelebi”, yani okumuş kişi anlamında bu lakabla yazılmış, çünkü Mevlana ile akrabalığı yok. Akademik tarih metodolojisi açısından baktığımızda adının doğrusu sadece “Mehmet Ladiki” olmalıdır.

Lazkiye’de MİT başarısı, şehrin bize Müzikolojide’ki veya Müzik tarihindeki önemini hatırlattı.

 

 
İletişim E-Posta: - Telefon:
 
Yorumlar
*** Yorum Yaz
Bu yazıya hiç yorum yapılmamış, ilk yorumu siz yapın.

Diğer Yazıları

Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Müzikolojiye müzik terimleri sözlüklerinin bir yenisi...
Müzikoloji: Değerli Bilgem söyle bana, Türk müziğine atıf var mı?..
Müzikoloji ve Hanefi Özbek’in Form-Tür ve Usul Bilgisi Yayınları...
Müzikoloji ve Gökhan Yalçın’ın Kevseri Mecmuası...
Müzikoloji ve Timur Selçuk’un ardından...
Müzikoloji ve terimlerle ilgili Dr. Göktan Ay’ın yeni kitabı...
Müzikoloji: Meragi’nin Zübdetül-Edvar’ı yayınlandı...
Müzikoloji ve "karabilim-bad science"...
Müzikoloji, Hafız Post Mecmuası, Buhurizade ve Kuçeksünbüle Makamı...
Müzikoloj ve saygı ile linç arasında…
Müzikolojide yeni bir bibliyografya…
Müzikoloji ve “Unmuzec İlimler Ansiklopedisi”nde müzik ilmi…
Müzikolojiye yön veren metinler...
Müzikoloji ve romanlarda müzik…
Müzikoloji: Meragi, Nesimi’den ilham aldı mı?..
Müzikoloji ve Mühr-i Süleyman...
Müzikoloji ve Müziğin İcadı, Mehmetşah, Pisagor, Şeyh-İ Musikar...
Müzikoloji, Meragi’nin Cami’si ve Babak Khazrai Edisyonu
Müzikoloji, Müzik Sosyolojisi ve Meragi...
Müzikolojide ötekileştirme…
Müzikoloji ve 16. yy Türk müziği: “Orada bir musiki var”…
Müzikoloji ve elimdekiler
Yeni bir "Edvar"…
Müzikoloji ve yeni yıla giriş…
Müzikoloji ve Müzik Tarihinde Kevseri-Kemani Hızır Ağa…
Müzikoloji ve Selim Dede Kimdir?..
Müzikoloji'de Oransay 30.Yıl Anması ve 1702 yılında Itri…
Müzikoloji, Asaf Halet Çelebi ve Todi Musikisi…
Müzikoloji ve Canfeza Edebiyat…
Müzikoloji ve Keman Tarihi ya da Saraydaki Kemancı 1777 …
Müzikoloji Ve Hafız Emin Işık’ın Kasidesi…
Müzikoloji ve Katibi Edvarı- 1530
Müzikoloji kütüphanesine yeni bir yayın: “Türk Musikisi Atlası”
Müzikoloji ve , Neyzen Özdönmez...
Müzikoloji ve Ökten’den Sanat Felsefesi…
Müzikoloji ve altı parmakla mucib problemi…
Müzikoloji ve adalet duygusu...
Müzikoloji makalelerinde bibliyografyanin yeri: Bibliyometri analizi…
Müzikoloji sefinesi ya da gemisi…
Müzikoloji ve Meragi’nin mavi boncuğu…
Müzikoloji ve mağara metaforu...
Müzikoloji ve Barış...
Müzolojide Dürretüt-Tac, O Eseri Şirazi Yazmadı; Meragi öyle diyor…
Müzikoloji ve uzay yolculuğu...
Müzikoloji ve Afyonkarahisar İbrahim Alimoğlu Çalgı Müzesi…
Müzikoloji ve Demetnağme; bir kadın bestekar Demet Tekin yeni albümü…
Müzikoloji ve tereke defterleri veya müzayede katalogları…
Müzikoloji: Nayi Osman Dede’ye verilen teşvik ve bize verilen teşvik…
Müzikolojide fedakarlık, adalet, bol toplumsal örnekli yeni yıl…
Müzikolojide bir sempozyum macerası: Mevlana Araştırmaları Enstitüsü’nün Selam Vakti 745. Vuslat Yılında A.A. Konuk, Mesnevi, Fusus arasında intihal ve sadeleştirme
Müzikoloji ve Abdülkadir Meragi’nin hayaletleri...
Müzikoloji’de bir kaynak: Keşfü’l-Hümum 1341
Müzikoloji ve Cumhuriyet Bayramı…
Müzikoloji açısından “Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları”…
Müzikoloji, deprem, İstanbul ve Itri
Müzikoloji ve zevk-i selim…
Müzikoloji, Lazkiye ve Mehmet Ladiki…
Müzikolojide Bir Problem: “Kantemiroğlu 'Edvar'ını ne zaman yazdı? XVI ve XVII. Yüzyıllarda 'Edvar' var mı?..“
Müzikoloji ve Gürültü Teröristleri...
Müzikolojide Yusuf Kırşehri’nin Önemi: Yeni Sistemci Anadolu Edvarları Ekolünün Kurucusu…
Müzikolog Rauf Yekta küstü mü? "Rauf Yekta’nın Musiki Antikaları" üzerine...
Müzikolojide Dualistlikten Deistliğe
Müzikoloji ve yeni Türkiye...
Müzikoloji, Müzikterapi ve Rahmi Oruç Güvenç…
Müzikolojide Rol Model -1-
Müzikoloji ve Neva Kâr’ın yıldönümü…
Yeni bir yayın: Müzikoloji ve “Evliya Çelebi’de Çalgılar“ …
Müzikolojinin veya İTÜ TMDK’nın 43.YIL kutlaması…
Müzikolojide veya müzikte yansıma felsefesi…
Müzikoloji ve Bölüm Başkanı Stratejisi...
Müzikolojide ve Müzikte Sürrealizm
Müzikte Mimesis Felsefesi veya bir aldatmaca..
Bestekar Musli, Kuruyemiş Ansiklopedisi ve Müzikoloji …
Müzikte "katarsis"...
Müzikoloji, Âmili ve Keşkül-i Müzikolog...
Müzıkolojı ve Cenaze Marşı ya da Segah Tekbir...
Müzikoloji ve Makasıdül-Elhan’ın kaç versiyonu vardır?
Müzikoloji, Edvar, Duvar, Yıldönümü...
Müzikoloji ve Edvarların Bir Yenisi: 1767 Yılı Hekimbaşı Edvarı …
Müzikoloji, Nuri Özcan Ve Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2017
Müzikolojide Çalışmalar: Türk Müziğinde Eğitim Çalıştayı…
Müzikoloji, keman eğitiminde yeni bir kitap…
Muzikolojide yeni bir terim önerisi: Eurogenetic
Müzikoloji : Bu eserin sahibi Nane’dir Nane! Muhayyer ağır çember “Vakt-i subh oldu“…
Müzikoloji ve Itri Haftası dolayısıyla yeni şeyler söylemek…
Cumhurbaşkanlığı Kültür ve Sanat Ödülleri: 2016
Müzikoloji ve Itri’nin yılbaşı şarkıları…
Müzikoloji, panel ve ödüllendirme, Itri …
Müzikoloji "eleştiri ve çuvaldız", "dedikodu ve çeki düzen"…
Müzikoloji, Ömer Hayyam, bilgi ve anlayış…
Müzikoloji ve 2016 Taşköprülüzade Sempozyumu
Müzikoloji ve koku tarihi veya Itri’nin babası ne iş yapardı?..
Müzikoloji, Astroloji ve Itrî …
Müzikoloji sanatın korunmasını zorunlu görür…
Müzikoloji ve küreselleşen keşif ilişkisi…
Bibliyografyasız müzikoloji olur mu?..
Türk müziği tarihinde ihtilalin öldürdüğü bestekar kimdi?
Itri'nin yaşadığı ihtilaller …
Müzikolojide ihtilallerin yeri veya yersizliği…
Müzikoloji, Bilimsel Müzikoloji, Müzikoloji Bölümleri, İdeal Müzikoloji, Müzikolog Terimleri…
Müzikoloji ve sanata verilen değer: Fehm-i muhsin
Müzikolojide Urmevi’nin Yeri ve Müzik Eğitiminde Kadim Altı-Parmak Metodu… Recep Uslu
Urumiyeli Safiyyüddin ile “Devirler“ üzerine müzikoloji sohbeti...
Müzikolog Nobel ödüllü Urmiyeli Safiyyüddin ve “Hayali Meşk Hikayesi -2”
Müzikolojide iki ucu xxxlu değnek…
Müzikoloji, icra değişiklikleri – 2
Müzikoloji ve icra değişiklikleri, problemleri…
Müzikolojiye takviminizde yer ayırın: Bilgi-şölenleri/ sempozyumlar ve kongreler…
Müzikoloji ve Meragi’nin besteleri…
Müzikolojide Perde Transkripsiyonları ve Meragi’nin yeni bir eseri: Muhtasar Der İlm-İ Musiki...
Itri’nin keşfedilen yeni bir eseri mi? Evet, yeni bir şiiri…
Müzikoloji ve tercümelerin katkısı…
Türk Müziğinin “Bütünlüğü”ne evet - Itri Adına Ödül Organizasyonu…
Müzikoloji ve akademik çalışmaları teşvik…
Yeni yıl muamması: Itri muammasını çözen var mı?
Gencebay’a verilen ödül ve müzikolojide türler konusu…
Sanatçı, müzikolog, metodoloji ve yazı hakemliği…
Müzikoloji Atölyesi ve Sonuçları -1-
Muzikoloji ve Din...
Müzikoloji: Yanlışların karşısında durma cesareti...
Olmadı Kâmil Hoca: Müzik, eleştiri ve doğruluk...
Medeniyet sanat ve müzik...
Bir bestenin notası: Ahmed Hatiboğlu
İki kitap tanıtımı: Itri ve Makedonya’da Piyano, Prof.Dr. Aida İslam ve Balkan Türk Müziği
Panayot Abacı ve Türkiye’de müzikoloji kolay mı?..
Müzikolojiden Uluslararası Konservatuvara Makam Teorisi...
Müzikolojide birleşelim -3-
Müzik terapi ile başbaşa...
Müzikolojide birleşelim -2-
Bir “Müzik Bibliyografyası“nın başına gelenler...
Müzikolojide birleşelim...
1. Gazi Türk Müziği Günleri, Sazendeler Yarışması ve Müzikle tedavi olur mu?..
Türk Müziği Yarışması ve Uluslararası Sanat Müziği Kaynakları…
Gazi Üniversitesi’nde Kutlu Doğum Haftası ve Üniversiteler...
Ruhi Ayangil'in mektubu müzikolojinin feryadıdır...
Yüz yıldır aranan Meragi’nin Müzikler Hazinesi (Kenz-ül Elhan) adlı eseri bulundu mu?..
Müzikolojide Yeni Bir Metot: Bibliyometri Analizi
Müzikolojinin nedir şu edebiyat biliminden çektikleri...
Bugünlerin müzikolojik faaliyetleri...
Tarihi gerçekleri yazmak...
Müzikoloji ve sosyal psikoloji...
Diğer Yazarlar

Münih LMU Müzikoloji Enstitüsü’nde "Gültekin Oransay" rafı...
Kitabu İlmi'l-Musiki Alâ Vechi’l-Hurûfât'ın müellifi kimdir? -16-
Çalgıları geliştirmek nedir, nasıl olur?..
Fazıl Say'ın Feyzi Erçin'e desteği…
Nida Tüfekçi’nin Öğrencisi Olmak!..
Yazılarınızı bekliyoruz... Musiki Dergisi
Spor yazarı mı, müzik yazarı mı?..
Yeni YÖK’ün ve değerli başkanı Sn. Saraç’ın övgüye değer kararı: Müzik öğretmenliği açısından yapıcı bir değerlendirme…
Serhanende Nurettin Çelik ...
Meragi niçin 24 şube dedi? Hurufilikten etkilendi mi?..
Çevrimiçi Türk Halk Musikisi Videoları: "Konma Bülbül Konma Nergis Daline"
Günün Sözü
Çocuklarınıza mutlaka müzik ve matematik öğretiniz...
(Eflatun)
Yazarlar 
Röportajlar
Fırat Kutluk “Neden Müzik Dinleriz?“...
Ayhan Sarı - Kitabın adından başlayalım mı?  Buna bağlı olarak da kitabın sonunda müziği neden dinlediğimizin yanıtını veriyor musun? Fırat Kutluk - ...
»
»
»
Tarihte Bugün
Arşiv Arama
Facebook
Anasayfa
Site Haritasi
Sitenize Ekleyin
RSS Kaynagi
Hakkimizda
Reklamlar
Künyemiz
Facebook
Twitter
Bize Ulaşın
Copyright ©2013 - Tüm haklari sakli tutulmaktadir.
Bu sitede yayinlanan tüm resim, materyal ve içerigin telif haklari tarafimizca sakli olup izinsiz alinip kullanilamaz.
0.32ms
cheap jordans|wholesale air max|wholesale jordans|wholesale jewelry|wholesale jerseys