Recep Uslu

Her keşif doğrudan o bilgiyi arayarak yapılmaz, bazen tesadüfidir, bazen başka bir gözlem/araştırma/bakış açısı sizin aradığınız bilgiyi içeriyordur, onu yorumlamanız gerekir. Buna onlarca örnek bulunabilir. Fakat daha da önemlisi literatür/bibliyografya bilginiz iyi olmalı ki o konuda yazılanları okuyup yeni bir yorum getirebilesiniz. Yoksa bilinenleri tekrar edersiniz.

Sefine kelimesinin sözlük karşılığı gemi. Biz de bahriye/gemici marşları vardır. Cezayir Türküleri gibi gemici türküleri, gemi konulu şarkılar vardır. Celaleddin Avni, “Gemici” (1338) adlı makalesinde gemicilerin atışma türkülerinden söz eder. 1926 Karadeniz Gemisi’nin orkestra ile turnesi var. Amiral Gemisinin Seyir Defteri 1948-1998 (1998), adlı eserde müzikle ilgili bilgi olduğunu kim tahmin edebilir, müzik bibliyografyaları bu işe yarar.

Asıl kelime olan <sefine> ile hemen bibliyografya taramasına girişebiliriz. 2016 yılında yayınlanan müzik bibliyografyasına göre müzikolojiyi ilgilendiren çok az sefine adını taşıyan eser adı var. Müzik tarihini ilgilendiren üç eser görünüyor: Süleyman Fehim, Sefinetüş-şuara-i Devletşah (1843), şairler tezkiresidir müzisyen şairlerden bahseder; Hüseyin Vassaf, Sefine-i Evliya (1999), sufiler tezkiresidir, müzisyen sufileri bulabilirsiniz. Ve sonuncusu Ahmet Safi’nin, Sefine-i Safi’si (1913), yani Safi’nin gemisi. Bu diğerleri gibi tezkire/biyografi eseri değil, ansiklopedik bir eser, her telden bahseder.

Sonuncu eser hakkında ilk tanıtım makalesini N. Tosun (1996) yazdı. Ardından 1999’da “Müzik Tarihi İçin Yeni Bir Kaynak Sefine-i Safi” (Musiki Mecmuası, sy. 464) başlıklı bir makalede “ud” hakkında yazılanları latin alfabesiyle yayınladım. Benim yazımın üzerinden 15 sene sonra bu eser hakkında bir yüksek lisans yapılmış (2015), ardından udla ilgili kısmı esas alan bir makale yazılmış (2017). Son iki çalışmada 1999 makalesinin görülmediği anlaşılıyor.

2017 tarihli makalede Sefine-i Safi’nin kaynakları konusuna değinilmiş ama biri gözden kaçmış, udla ilgili bölümün kaynaklarından biri “Meragi’nin Son Müzik Eseri Zevaid-i Fevaid-i Aşere” (2018, Atatürk Kültür Merkezi yay.) adıyla Türkçesi daha yeni yayınlandı. Müzikoloji camiasına hayırlı olsun. Atatürk Kültür Merkezi bir hayli müzik tarihi kaynağını yayınladı geçen senelerde, bir kurumun müzik tarihi kaynaklarına sahip çıkması güzel.

Prof. Dr. Sinan Canan, “siz öğrenirken ve öğretirken sınırlarını aşmış insanlardan ilham alıyorsunuz, yazdıklarınızla başka kişilere ilham vererek sınırlarını aşmalarına yardımcı olursunuz” diyor Adana TEDX konuşmasında. Gerçekten de yayınlanan yazıların amacı da bu. Ne yaparsak yapalım hepimiz aynı gemideyiz/sefinedeyiz, birbirimize yol göstermeliyiz, çelme değil.

Tatil geliyor, yeni arayışlar için dinlenmek gerek. Ama bir durum değerlendirmesine ne dersiniz. Bir sonraki yazı bibliyografya üzerinden müzikolojik bir bibliyometri denemesi.

Recep USLU